TUYÊN NGÔN LẠC HỒNG
Nam quốc Mộc Tinh chấn Lạc Hồng
Vận thiên khí hội kiến hòa nhân
Chấn đạo quốc hưng bình thiên hạ
Ngoại quốc lân bang kính phục giao.
Trần Đông Chấn

Hoàng Sa Việt Nam: Nỗi đau mất mát - La Meurtrissure

Search This Blog

Saturday, December 3, 2011

Nhân Tết Nhâm Thìn, nhớ lại Hai mươi sáu ngày tang thương của Huế


 

                 Trần Bình Nam

 

Tết Nhâm Thìn 2012 đến nhc người Vit, nht là người dân Huế nh đến Tết Mu Thân 1968. Cách đây đúng 44 năm, vào đêm mng mt Tết rng mng Hai (*) quân đi cng sn m cuc tn công quy mô trên toàn quc, trong đó có

th đô Sài gòn và thành ph Huế. Đêm trước – đêm Giao Tha - trong khi tha thun ngưng bn 36 gi đ dân ăn Tết còn hiu lc, cng quân đã đánh vào mt s th trn nhưng mt quy mô nh.

Cuc tn công ca cng quân vào thành ph Huế m màn cho 26 ngày tang thương, 26 ngày kinh hoàng ca lch s kinh thành Huế. Trong hơn mt thế k, Huế ch tri qua hai ln bom đn. Ln th nht "kinh đô tht th" năm 1883 khi Pháp đưa chiến thuyn ngược sông Hương pháo kích kinh đô Huế. Ln th hai khi cuc tòan quc kháng chiến bt đu, quân đi Vit Minh bao vây đánh các đơn v Pháp đóng ti Huế vào cui năm 1946, đu năm 1947.

 

TetMauThan2**

Hai mươi sáu ngày tang thương ca Huế trong dp Tết Mu Thân 1968 được quyết đnh ti phiên hp Trung ương đng ca đng cng sn Vit Nam ti Hà Ni tháng Tư năm 1967 ….

Ngược mt chút dòng lch s. Cuc kháng chiến chng Pháp bùng n t tháng 12 năm 1946 đưa đến s bi trn ca quân Pháp ti Đin Biên Phnăm1954 và Vit Nam b chia đôi ngang vĩ tuyến 17. Min Bc cng sn, min Nam cho người quc gia.

Thi gian 8 năm kháng chiến (1946-1954) là thi gian tế nh ca lp sĩ phu và nhng người Vit Nam có lòng vi đt nước. Hu hết theo phong trào chng Pháp và nm trong gung máy lãnh đo ca đng cng sn Vit Nam. Mt s tr thành người cng sn. Mt s khác không nh trong thi gian kháng chiến thy được b mt tht ca ch nghĩa cng sn đã b v thành ph. Hu hết thành ph do người Pháp qun lý vi mt chính quyn "gi là quc gia" làm bình phong nên không có chính nghĩa cho dù trong thi gian 8 năm người Pháp vì nhu cu chính tr và áp lc ca Hoa Kỳ đã trao tr mt ít quyn hành và danh nghĩa cho ông Bo Đi. Trong bi cnh chính trđó, nhng người b hàng ngũ cng sn v thành không có ch đng. H bơ vơ trong cnh hàng thn lơ láo.

Sau khi chia đôi Vit Nam, người Pháp rút v, Hoa Kỳ giúp h b ông Bo Đi, thành lp Vit Nam Cng Hòa vi đy d danh nghĩa mt chính quyn quc gia dưới s lãnh đo đu tiên ca tng thng Ngô Đình Dim.

Chính sách ca Hoa Kỳ là giúp xây dng mt min Nam Vit Nam phú cường, n đnh và tdo dân ch đ nhân dân min Nam phát huy ni lc t bo v trước cuc tn công ca min Bc. Xương sng ca chính sách là min Nam có mt chính quyn quc gia được shu thun ca dân.

Rt tiếc do hoàn cnh lch s điu kin trên không thc hin được. Bi cnh lch s lúc đó là:

(1) nhân dân min Nam chưa hiu ch nghĩa cng sn là gì, và có cm tình vi nhng người lãnh đo cng sn vì h va lãnh đo thành công mt cuc đu tranh giành đc lp.

(2) các chính khách và quân nhân lãnh đo b máy chính tr và quân s min Nam Vit Nam hu hết là sn phm ca b máy cai tr ca người Pháp đ li.

Trong s này tuy có thành phưu tú, nhưng thiếu phm cht ca nhng nhà ái quc chân chính. Tng là mt b phn trong b máy cai tr ca Pháp h không ý thc được thế nào là t do và thế nào là dân ch. Mt vài ý nim dân ch, t do do người Pháp mang li nhiu lm giúp h ca ngi cái đp ca t do dân ch nhưng ch ý thc l m rng cái t do dân ch đó đ dành cho tng lp thng tr hay hp tác vi tng lp thng tr ch không phi dành cho nhân dân Vit Nam chân lm tay bùn. Vì vy h không th hòan thành nhim vlch s là mang đến cho qun chúng mt tinh thn ao ước t do quyết tâm đ m hôi và nu cn bng máu đ bo v nếp sng trong t do và dân ch ca mình.

Vi tâm lý qun chúng đó, vi dàn nhân s đó tng thng Ngô Đình Dim dù là mt người có tinh thn yêu nước cao và được s giúp đ tn tình ca Hoa Kỳ vn không xây dng ni mt min Nam phú cường và dân ch. 

Trong bi cnh đó min Bc dc toàn lc t chc tuyên truyn phá hoi chế đ và đưa quân trá hình xâm lăng min Nam.

Đ cng c min Nam, tháng 11/1963 Hoa Kỳ thay thế lãnh đo bng cách lt đ chế đông Dim. Nhưng các chế đ quân nhân thay thế ông Dim t hơn chế đ ông Dim. Trước nguy cơ sp đ, Hoa Kỳ không có s la chn nào khác là đưa quân vào min Nam chiến đu đng thi oanh tc min Bc Vit Nam đ ngăn làn sóng đ chiếm Nam Vit Nam ri tràn ra toàn vùng Đông Nam Á và nam Thái Bình Dương đe da Úc châu theo ch thuyết Domino rt đượưa chung vào lúc đó.

Tháng Ba, 1965 Hoa Kỳ đ b đơn v Thy quân Lc chiến đu tiên lên Đà Nng. Đáp li Hà Ni đưa các Sư đoàn chính quy vào min Nam. Hoa Kỳ tiếp tc đ quân. T tháng Ba 1965 đến cui năm 1967 Hoa Kỳ đưa 485.000 binh sĩ đến min Nam, trong đó có Sư đoàn Kbinh không vn, mt sư đoàn tân lp di chuyn hoàn toàn bng trc thăng.

Cui năm 1965 quân đi Hoa Kỳ và quân chính quy Bc Vit th sc nhau trong thung lũng sông Ia Drang trên cao nguyên min Trung. Hai bên chu nhiu tn tht, và sau cùng quân đi cng sn không chu ni rút quân qua Cambt.

Đi vi Hoa Kỳ bây gi là gii pháp quân s ch không còn là gii pháp tn đnh đchiến thng v mt chính tr na. Sau cuc th la ti cao nguyên Hoa Kỳ thc hin nhiu cuc hành quân càn quét các  đóng quân, b ch huy và các căn c tiếp vn ca cng sn quanh Sài gòn. Cuc hành quân Cedar Falls tháng 1/1967 đánh vào khu "Tam Giác St" gn Sàigòn. T tháng 2 đến tháng 5 Hoa Kỳ thc hin cuc hành quân Junction City đánh vào Chiến khu C, gn biên gii Cambt. C hai cuc hành quân đu đt mc tiêu. Áp lc vào Sài gòn được gii ta; quân đi cng sn ti Chiến khu C phi trn qua biên gii Cambt. Mc dù sau khi quân đi Hoa Kỳ rút ra khi các vùng to thanh, quân đi cng sn tr li các vùng đó, nhưng tinh thn b đi và cán b ca cng sn xung rt thp.

Lãnh đo cng sn ti Hà Ni t hi rng tiếp tc cuc chiến như hin trng có th đy quân đi Hoa Kỳ ra khi Vit Nam, và lt đ chính quyn ti Sài gòn không.

Ý kiến trong B chính tr ca đng cng sn Vit Nam khác nhau.

Lê Dun và Nguyn Chí Thanh nghĩ rng tiếp tc hin trng s làm cho Hà Ni kit sc trước. Dun và Thanh cho rng cn phi làm mt hành đng ngon mc, gây nhiu tn tht và to xúc đng làm cho dân chúng Hoa Kỳ hang ht và giúp thi bùng lên phong trào chng chiến tranh đang âm  ti Hoa Kỳ. Võ Nguyên Giáp trái li, vn có li suy tư c đin theo sách v cho rng tình hình chưa chín đ phát đng mt cuc ni dy. Theo Gíáp, cn tiếp tc cuc chiến tranh hao mòn "nông thôn bao vây thành th" mt thi gian na mi ti đim "ni dy" được.

Bt đng ý kiến này đã được gii quyết trong Hi ngh Trung ương đng th 13 ti Hà Ni, qua đó đng cng sn quyết ngh tung mt cuc tng tn công đng lot vào các đô thmin Nam trong dp Tết Mu Thân năm 1968.

Có l Nguyn Chí Thanh s là người t chc cuc ni dy nếu ông ta không chết bt ngvào tháng 7/1967. Thanh chết, không còn ai ngoài Giáp có kh năng t chc và lãnh đo cuc tng tn công. Giáp thi hành lnh đng dù ông không đng ý. Sau này mc dù cuc tng tn công đt mc đích chính tr buc Hoa Kỳ xung thang, ngưng gi thêm quân đi và đ ngh hòa đàm đi đến chm dt chiến tranh, nhưng s tn tht nhân mng quá ln làm ông mt uy tín "là mt viên tướng gii" trong ni b, và ngôi sao ca Giáp m dn tđó.

Cuc tng tn công ca Giáp khi đu đêm giao tha (đêm 29/1/1968 rng ngày 30/1) vào các thành ph Nha Trang, Hi An, Quy Nhơn, Kontum, Pleiku, Ban Mê Thut. Đêm sau mng Mt rng mng Hai Tết (đêm 30/1 rng ngày 31/1/1968) Giáp đánh Huế, Sài gòn, tòa đi s Hoa Kỳ và 20 thành ph và th trn khác trên toàn quc .

Bài viết này tôi dành cho trn đánh ti Huế. Trn đánh Huế kéo dài 26 ngày là trn đánh dài nht, đm máu nht, vi s tr thù giết hơn 3000 quân nhân, công chc, cán b min Nam.

 

**

Thành ph Huế nm trên hai b sông Hương Giang. Năm 1968 Huế có 140.000 dân, khong 100.000 sng bên t ngn gm ph ch Đông Ba, khu Gia Hi và Thành Ni. Phn còn li sng bên b hu ngn có hình tam giác gii hn bi sông Hương, sông An Cu (cũng có khi gi là sông Phú Cam) và quc l 1. Trung tâm gm Tòa hành chánh, Bưu đin, Bnh vin trung ương, Đi hc và trường Quc hc Huế, cơ quan MACV M (Military Assistance Command, Vietnam) và cu tàu tiếp vn bng đường thy t ca Thun An vào nm gn bến Đp Đá do mt đơn v Hi

quân Vit Nam Cng Hòa trú đóng.

TetMauThan1Thành Ni Huế nm sát trên b bc sông Hương rng 7.8 km vuông, cnh nam hình vòng cung áp sát b sông, 3 cnh còn li thng dài trung bình 2.800 mét. Thành được bo v bng mt bc tường đt cao 9 mét che chn trong ngoài bng mt lp gch dày, và cao 12 mét. Thành có nhiu ca ra vào. Các ca ni tiếng là ca Thượng T, ca Nhà Đ m ra hướng Nam; ca Hu, ca Chánh Tây m ra phía Tây; ca Đông Ba hướng ra phía Đông, ca Bc hướng v phía Bc. Trong khi đt bao bc thành có nhiu công th, đa đo người Nht xây đ bo v Huế sau khi Nht đo chánh Pháp năm 1945 trong Thế chiến 2. Khi cng quân chiếm Huế, hxây công th phòng th kiên c vi đa đo, hếch có sn và đào thêm trong bc thành đt làm cho vic to thanh ca Thy quân Lc chiến M-Vit và các đơn vDù và b binh Vit Nam Cng Hòa tr nên rt khó khăn và nhiu tn tht.

Bên trong Thành Ni là Đi Ni nơi thiết triu ca các vua triu Nguyn trước khi người Pháp chiếm năm 1883. Đi Ni hình vuông nm cân đi trong Thành Ni, nhưng k mt nam hơn, mi b 700 mét, bao quanh bng mt bc tường thành bng gch dày cao 6 mét. Ba cu trúc đáng đ ý ca Huế là Ct c  cao 37 mét trong Thành Ni nm ngay trước Đi Ni. Th hai là cu Trường Tin có 6 vài bc qua sông Hương ni lin hai khu nam bc ca thành ph. Th ba là đn Mang Cá nm góc đông-bc Thành Ni, nơi đt B Tư lnh Sư Đoàn 1 B binh. Các Trung đoàn ca Sư Đoàn 1 đu được b trí dc theo quc l 1 t An Hòa ra vùng ha tuyến. Bo v B Tư lnh và thành ph Huế là mt đi đi Hc Báo trinh sát do Đi úy Trn Kim Huê ch huy. An ninh trong thành ph do cnh sát ph trách.

V phiá Hoa Kỳ, ch có cơ quan MACV ta lc sau khu Tòa Khâm S cũ gm 200 nhân viên, quân nhân ln dân s và vài sĩ quan Úc c vn ca Sư đoàn 1. Đơn v quân s Hoa Kỳ gn nht đóng  sân bay Phú Bài phía nam Huế 11 km trên quc l 1 đi Đà Nng. Ti đây có BCh Huy Lc lượng Đc Nhim X-Ray do Chun Tướng Foster LaHue ch huy. X-Ray là mt b phn ca Sư Đoàn 1 Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ đóng  Đà Nng.

Chun b đánh Huế tướng Võ Nguyên Giáp huy đng 8000 quân gm 2 Trung đoàn chính quy Bc Vit và 6 tiu đoàn cng sn đa phương. Trong đó 5000 quân dùng đ tn công, 3000 quân còn li dùng đ bo v đường tiếp vn vũ khí và người ca cng quân và đng thi chn đường tiếp vn ca M-Vit. Lc lượng tn công gm hai Đoàn. Đoàn 5 do Trung Tá Nguyn Vn ch huy chia làm hai mũi đánh t phía nam vào khu hành chánh và MACV. Đoàn 6 do Trung Tá Nguyn Trng Dn ch huy cũng chia làm hai mũi đánh vào Thành Ni, chiếm ct c đ kéo c và đn Mang Cá. Đoàn 6 tp hp và xut quân t qun Hương Trà, trong khi Đòan 5 t  thung lũng A Sao trong rng Trường Sơn vượt sông Hương ti bến đò Đình Môn tiến vào phía nam Huế qua ngõ cu Lim.

My tháng trước khi tn công quân đi cng sn đã được hun luyên k thut đánh trong thành ph và công an được lnh chun b mt danh sách quân cán chính Vit Nam Cng Hòa trong thành ph s b giết khi chiếm Huế. Trong thi gian 26 ngày đánh nhau ti Huế, Giáp rút t Khe Sanh đưa vào chiến trường Huế - Tha Thiên thêm 3 trung đoàn nâng tng s quân ca chiến dch Huế lên đến 20.000 quân.

Trong đêm 28/1/1968 mt tiu đoàn đc công đã đưa vũ khí lén lút vào thành ph và mc thường phc trà trn vào dân chúng (Theo "Cuc Tng Công Kích – Tng Khi Nghĩa 1968 - TCK/TKN" trang 228 ca Khi Quân s, Phòng 5/TTM). Do tha thun ngưng bn Tết, gn mt na quân lính Vit Nam Cng Hòa ngh phép ăn Tết nên khi cng sn tn công lc lượng chng đ ca Vit Nam Cng Hòa rt yếu.Tuy nhiên nh mt yếu t tinh thn, đn Mang Cá không b cng sn tràn ngp.

Trong đêm Giao tha, Chun tướng Ngô Quang Trưởng, Tư lnh Sư đoàn I được tin cng sn đánh vào mt s thành ph duyên hi như Nha Trang và pháo kích Đà Nng. Sáng mng Mt ông ra lnh cm tri nhân viên cơ hu, và đêm Mng 1 Tết ông ng li đn. Shin din ca tướng Trưởng đã làm cho nhân viên lên tinh thn và chng gi không cho cng sn tràn ngp. Cng quân ch chiếm được bnh vin nm ngoài đn chính và sau đó b đy lui. Đi đi Thám báo cũng bám gi được mt na sân bay Tây Lc .

T mng 1 đến mng 8 (30/1 - 6/2) cng sn kêu gi và ch đi nhân dân Huế ni dy bày t thái đ không chp nhn chính quyn Vit Nam Cng Hòa và s hin din ca quân đi Hoa Kỳ. Nhưng điu này đã không xy ra. Ngai tr cán b cng sn và mt thiu s nm vùng, nhân dân Huế nm im trong nhà hoc chy trn khi thy bóng dáng cng quân.

Song hành vi s kêu gi qun chúng, công an tiếp tc chương trình tàn sát. Nhng người trong danh sách lp sn được gi ra trình din, cho v vài hôm đ thuyết phc nhng người còn trn tránh. Sau đó kêu đi hc tp và giết hết trong đêm ti đơn gin bng mt viên đn vào đu và vùi thây trong nhng h chôn tp th ti sân trường trung hc Gia Hi, Bãi Dâu và chùa Tăng Quang T. Kế hoch đưa ra khi Huế đ giết không thc hin được do cuc phn công và bao vây mt tây nam thành ph ca Sư Đòan K binh không vn Hoa Kỳ.

Cuc phn công đt 1 ca quân đi Vit Nam Cng Hòa và Hoa Kỳ bt đu ngày mng 2 Tết. Trong đt phn công này Hoa Kỳ và Vit Nam Cng Hòa chu nhiu tn tht vì tưởng rng cng quân có nhiu lm là mt hay hai tiu đoàn. Tướng Ngô Quang Trưởng và tướng Foster LaHue và B Tư Lnh Vit-M  Sài gòn không ng lúc này cng sn có gn 1 sưđoàn trong thành ph Huế.

Tướng Trưởng ra lnh Tiu Đoàn 2 Dù cùng vi mt Chi đoàn thiết giáp đang đóng  làng T H tiến v Thành Ni đ gii ta áp lc vào b Tư Lnh Sư Đoàn. Mt Chi đoàn thiết giáp khác thuc B ch huy Thiết đoàn 7 K binh đóng  An Cu cũng được lnh tiến vào thành ph. Đơn v thiết k binh này do Trung Tá Phan Hu Chí (Thiết đoàn trưởng) ch huy cùng vi hai sĩ quan thiết giáp khác, trong đó có Đi úy Trương Quang Thương Chi đòan trưởng m đường. Ngoài công tác gii ta thành ph Chi đòan còn có nhim v cu gia đình tướng Trưởng đang kt bên hu ngn. Đoàn thiết k binh ca Trung Tá Chí ra khi bch huy thiết đoàn nhưng không tiến lên được vì ha lc ca cng quân. Trong khi đó tiu đoàn Dù trên đường tiến v ca An Hòa phi cht vt chiến đu vi nhiu tn tht đến 3 gi chiu ngày mng 2, mi tiến sát b Tư Lnh Sư Đoàn 1. Trong khi đó tướng LeHue gi mt đi đi Thy quân Lc chiến do Đạị úy Gordon Batcheller ch huy có trang b 4 dàn súng đi liên 12.7 ly t Phú Bài theo quc l 1 lên Huế. Đi úy Batcheller được lnh tiến qua thành ph liên lc vi tiu đoàn Vit Nam Cng Hòa t phiá Bc tiến vào. Trên đường tiến quân đi úy Batcheller gp đơn v tiếp tế có 4 xe thiết giáp h tng ca Trung Tá LaMontagne đang trên đường tiếp tế đnh kỳ cho sư Đoàn 3 Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ vùng gii tuyến. Gn An Cu hai đơn v này gp chi đoàn thiết giáp ca Trung Tá Chí. Ba đơn v - hai M, mt Vit – phi hp sc mnh dùng ha lc áp đo băng qua cu An Cu tiến v MACV Huế. Chi đòan ca Trung Tá Chí dn đu chc thng ha lc ca cng quân băng qua cánh đng trng ni lin ch An Cu vi Tiu khu Tha Thiên (bên cnh MACV). Khi đến trước Ty Cnh Sát thiết giáp ca Trung Tá Chí b bn h, Trung Tá Chí t thương. Hai x th trên thiết giáp ca Đi Úy Thương cũng b thương. Đi úy Thương cho thiết giáp chy ra ng nhà hàng Chaffanjon, ra đường Lê Li ri chy v Tiu khu an tòan. Trên đường t An Cu tiến vào thành ph Đi úy Batcheller b thương nng. Được tin, tướng LaHue gi mt tiu đoàn do Trung tá Gravel ch huy t Phú Bài lên tiếp vin. Đến 3 gichiu đơn v ca Gravel và LaMontagne tiến vào được MACV, sau khi đã cho tn thương đi úy Bacheller và các binh sĩ khác v Phú Bài.Đến MACV Trung tá Gravel được lnh tiến qua Thành Ni. Nhưng vi tn tht nng n ông rút v MACV.

Sau n lc gii ta không thành và nhiu tn tht này, Trung tướng Hoàng Xuân Lãm Tưlnh Quân khu 1 và Trung tướng Cushman, Tư lnh Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ vùng gii tuyến chia trách nhim. Hoa Kỳ gii ta khu hành chánh hu ngn. Quân đi Vit Nam Cng Hòa gii ta khu t ngn.

Đi tá Hughes ch huy trưởng Trung đòan 1 Thy quân Lc chiến được giao trách nhim gii ta hu ngn Huế. Và ngày mng 4 Tết, Sư đoàn K binh không vn Hoa Kỳ bt đu trin khai quân phong ta đường tiếp vn ca cng sn t A Sao vào thành ph Huế.

T MACV  đu cu Trường Tin theo đường Lê Li lên đến cu Ga ch dài chng 2 km và có 11 khu ph (block), hai tiu đoàn Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ ca Đi Tá Hughes đã mt 11 ngày đánh chiếm tng khu vườn, tng căn nhà vi tn tht cao. Cng quân biến mi khu ph thành mt pháo đài và quyết bám tr.

TetMauThan3Đánh sut 24 gi trong ngày mng 5 đ chiếm li Kho Bc và nhà Bưu Đin. Ngày mng 6 chiếm li khu ththao thành ph (Sport center), Bnh vin Huế và Thưvin đi hc. Sau 2 ngày cam go khác, mng 8, mt đi đi ca đi úy Ron Christmas chiếm li khu hành chánh Huế. Trong cuc tiến quân Hoa Kỳ đã dùng thiết giáp bn trc x vào các khu nhà cng quân c th. Đến ngày 11 Tết quân đi Hoa Kỳ kim soát sân vn đng, nhà thPhú Cam và ngày 13 Tết Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ tiến đến cu Ga, và 2 ngày sau vượt qua sông An cu (sông An Cu là sông đào cùng vi sông Hương và quc l1 lp thành tam giác chính ca ph hu ngn). Mc tiêu ca Trung đoàn 1 Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ là bt tay vi các đơn v ca Sư đoàn Không vn đang bao vây và to thanh các đơn v cng quân  ngoài. Đến ngày 16 Tết (16 tháng Giêng Âm Lch), Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ kim soát trn khu hu ngn sông Hương, và mt 10 ngày na đ to thanh hết các toán du kích l t còn li. Tn tht ca Hoa Kỳ gii ta hu ngn gm 88 t thương và 320 b thương. Cng quân t thương hơn 1000 người.

Theo phân nhim, ngày mng 4 Tết tướng Trưởng chuyn quân gii ta thành ni Huế. Ông điu đng 3 tiu đoàn Dù s 2, s 7 và s 9 và mt chi đoàn thiết giáp. Mt tiu đoàn Dù khác t Qung Tr được trc thăng vn vào Mang Cá đ đánh ra góc đông-bc Thành Ni. Đến ngày mng 5 quân Dù chiếm li được góc thành An Hòa và mt phn sân bay Tây Lc. Nhưng trong ngày kế  tiếp quân Dù không tiến được bước nào trước s c th ca quân Bc Vit vn được tiếp thêm người và vũ khí đn được t phía Tây qua ca Chánh Tây.

Ngày mng 9 Tết, tướng Trưởng yêu cu Hoa Kỳ giúp. Ngày 12 Tết tướng LaHue cho tiu đoàn ca Thiếu Tá Thompson dùng tàu hi quân đ lên Bao Vinh vào Thành Ni bng Ca Hu ri tiến đánh ngược dc theo tường thành Đông Bc có ca Đông Ba. Tiu đoàn Thiếu tá Thompson tn tht nng và được tăng cường bi 1 đi đi Thy quân Lc chiến khác. Lúc này lnh hn chế ha lc đã được hy b nên quân đi Hoa Kỳ dùng máy bay ném bom, hi pháo, xe tăng, súng đi bác trc x đ phá hy các  phòng th ca cng quân trong bc thành đt. Ngày 16 Tết, thi tiết quang đãng hơn trên thành ph Huế, cuc phn công giành li Huế bt đu. Thành Ni được chia thành 6 khu.

Khu A, là khu an toàn nm cnh đn Mang Cá gi Ca Hu làm ca chuyn quân tiếp sc và quân dng.

Khu B quân Dù đã to thanh. Cng quân vn bám gi ca Đông Ba.

Khu C là khu có sân bay Tây Lc do Trung đoàn 3 b ca Trung Tá Phan Bá Hòa to thanh. Cng quân vn còn bám ca Chánh Tây.

Khu D nm dưới khu B gíáp ca Thượng T và bc thành phía đông Đi Ni do mt tiu đoàn Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ ca Thiếu Tá Thompson to thanh. Tiu đòan ny mnh nht trong các đơn v tham chiến, gm 1000 quân nhân và trang b vũ khí nng và được ym tr ha lc bng máy bay, hi pháo và đi bác trc x.

Khu E là khu Đi Ni, mc tiêu cui cùng ca các mũi dùi chung quanh. Khu E do cng quân kiếm soát cho đến phút chót.

Khu F là góc tây nam Thành Ni do Chiến đoàn đoàn A Thy quân Lc chiến t Sài gòn ra do Trung Tá Hoàng Thông ch huy có mt Chi đoàn Thiết giáp ym tr ha lc. Chiến đoàn có Thiếu Tá  Phan Văn Thng ch huy Tiu đoàn 1 đánh phía đông sát thành Đi ni tiến chiếm Ca Nhà Đ, và Thiếu Tá Phm Văn Nhã ch huy Tiu đoàn 5 đánh phía Tây, chiếm Ca Hu tiến xung bt tay vi Tiu đoàn 1. Sau đó bt tay vi Tiu đoàn Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ sau khi tiu đoàn này chiếm ca Thượng T. Ri cùng hp lc chiếm li ct c. 

Sau 10 ngày đánh nhau gay go trên tng đường ph, trong tng gò đt Thành Ni, sc kháng c ca cng quân vào các ngày 25, 26 tháng Giêng suy gim hn. Trước đó, vào ngày 23 B Ch huy Chiến dch ca cng quân đóng ti làng Lai Ch đã b Sư đòan K binh Hoa Kỳ đánh tan và các đường tiếp tế đu  b ct đt. Ngày 25 tháng Giêng đoàn 6 cng quân được lnh rút lui.

Sáng tinh sương ngày 26 tháng Giêng quc kỳ Vit Nam Cng Hòa đã được mt s binh sĩ thuc đi đi thám báo kéo lên trước s chng kiến ca các đơn v Thy quân Lc chiến Vit Nam và Hoa Kỳ.

Vài gi đng h sau, Đi đi Thám báo đích thân do đi úy Trn Kim Huê ch huy cùng 300 quân nhân thuc Tiu đoàn 2 Trung đoàn 3, Sư đoàn 1 tiến chiếm Đi Ni. Không có mt s kháng c nào, cng quân đã rút lui.  

TetMauThan4Ngày 26 tháng Giêng, Thy quân Lc chiến Hoa Kỳ tca Thượng T tiến ra đã làm ch cu Trường Tin thiết lp s liên lc gia hu và t ngn sông Hương. Qua ngày 27 nhng cuc đánh nhau l t din ra khi các đơn v Bit đng quân Vit Nam hành quân chiếm li khu Gia Hi, ch Đông Ba và hoàn toàn gii phóng Huế.

Cng quân rút lui và tiếp tc thi hành lnh tàn sát thc hin chưa xong. Ngoài nhng người b giết trong các ngày đu, có thêm ít nht mt ngàn quân nhân, công chc, cnh sát, đng viên Vit Nam Quc dân đng, đng Đi Vit b giết vào nhng ngày sau khi cng quân rút ra khi thành ph.

Huế được gii phóng. 40% nhà ca b sp đ do bom đn. 116,000 người  trong s 140.000 dân thành phHuế mt nhà ca. Trong s 5,800 người chết có khong 3000 người do cng sn tàn sát.

Tn tht binh sĩ kha cao cho mt trn đánh 30 ngày. Quân đi Vit Nam Cng Hòa chết 384 người, bthương nng nh 1,800 người. Hoa Kỳ tn tht 221 quân nhân (gm 147 Thy quân Lc chiến, 74 b binh) và 1364 binh sĩ b thương (857 Thy quân Lc chiến, 507 b binh). Tn tht ca cng quân ước lượng 8000 người chết, 5000 trong ni thành, 3000 ngoài vòng đai Huế (theo The Tet Offensive by James H. Willbanks, trang 54).

Vic cng sn giết hàng ngàn người trong trn Mu Thân 1968 ti Huế được gii thích "cng sn vn tàn ác và sn sàng giết lm hơn b sót". V mt lch s, s gii thích này quá đơn gin. Lch s chng t rng các ch thuyết quá khích đu có th đưa li s phóng tay và tàn đc, như Stalin, Hitler, Mao Trch Đông đã giết hng triu người (nếu ch nói nhng v tàn sát thi cn đi).

Nhưng đi vi cng sn vic giết đi phương không có vũ khí trong tay là mt hành đng chính tr. Và nếu đt trong khung chính tr vào thi đim đó không có gì bin minh cho hành đng tàn sát ca cng sn trong dp Mu Thân. Nếu cng sn tính tóan s có mt cuc ni dy ca nhân dân min Nam cng sn s không giết ba bãi trong nhng ngày đu tiên như vy. Còn nếu tn công toàn quc nhm làm nn lòng nhân dân M và thi bùng ngn la phn chiến ti Hoa Kỳ, cng sn li càng mua chuc nhân dân bng mt bmt hin hòa ch cơ hi ti.

Sau này khi v tàn sát Mu Thân tr thành mt vết nhơ cho chính quyn Hà Ni, cng sn đã b trí và mua chuc mt s "nhà nghiên cu" đưa ra nhng gi thuyết chy ti cho cng sn. Có th k: Th nht là anh th chp hình Griffiths, mt ký gi chiến trường, năm 1971 viết rng "không có v tàn sát Mu Thân. Nhng người chết là do bom đn ca quân đi Hoa Kỳ" (xem "Battle for Hue: Tet 1968" by  Keith William Nolan 1983, Presido Press). Thhai là nhà báo Porter  D. Gareth, trong hai bài viết, "Vietnam: the blood argument", 1969 và "The 1968 Hue massacre", 1974 khng đnh chng có v tàn sát nào c (xem The Tet Offensive by James Willbanks trang 243). Nhng lun điu chy ti đó không đánh la được dư lun thế gii. Trong nhng tháng cui cùng ca năm Mu Thân 1968, Huế trng xóa khăn tang đi đào m tp th tìm thân nhân do cng sn lùa đi trong khi chiếm Huế hay khi rút lui đã là nhng bng chng quá rõ ràng trước lch s.

Vn còn mt câu hi cn tr li: Ti sao cng sn Vit Nam thc hin v tàn sát Mu Thân?  Nguyên nhân sâu xa có th tìm thy qua quá trình đi làm "cách mng" ca ông Võ Nguyên Giáp và món n máu người Pháp n gia đình ông. Ông Võ Nguyên Giáp sinh năm 1911 ti Qung Bình, năm nay 100 tui, con bà Nguyn Th Kiên và ông Võ Quang Nghiêm, mt nhà nho tng theo phong trào Cn Vương chng Pháp. Ông là con th 6 trong mt gia đình có 8 người con. Năm 12 tui ông được gi vào Huế tòng hc ti trường Quc Hc Huế.

Thi gian hc ti Huế ông Giáp theo phong trào chng Pháp và thường đến thăm viếng cPhan bi Châu đang b Pháp giam lng ti Bến Ng. Sau mt cuc biu tình chng mt hành đng đc tài ca ông Hiu trưởng người Pháp ông Giáp b đui khi trường. Năm 1927 ông Giáp gia nhp đng Tân Vit, mt đng có khuynh hướng Mác xít . Năm 1930 Giáp b công an Pháp bt, và b giam chung ti Huế vi ông Đng Thai Mi và Nguyn ThQuang Thái, 14 tui, em rut Nguyn Th Minh Khai, mt đng viên nòng ct ca đng cng sn Đông Dương. B kết án và cùng b giam ti nhà tù Lao Bão, Giáp và cô Quang Thái yêu nhau. Hai năm sau Giáp và Quang Thái được Pháp tr t do. Quang Thái tr v quê Vinh, sau đó Giáp cũng b Huế ra Vinh đ sng gn gia đình Quang Thái. Năm 1933 khi ông Mi ra Hà Ni dy hc, Giáp theo ông Mi ra Bc.Ti Hà Ni, Trường Chinh và Phm Văn Đng thuyết phc Giáp gia nhp đng cng sn. Tr thành đng viên năm 1937, ông Giáp to uy tín rt nhanh trong đng cng sn nh căn bn hc vn và kh năng làm vic.

Năm 1939 ông Giáp lp gia đình vi bà Quang Thái. Năm sau ông theo Phm Văn Đng qua Trung quc gp lãnh t H Chí Minh. Thi gian ông còn  Trung quc, Pháp đã bt và xbn bà Minh Khai ti Sài gòn năm 1941. Quang Thái b Pháp bt ti Vinh mt tháng sau đó đưa ra giam và chết ti nhà lao Ha Lò  Hà Ni vì tra tn. Trường Chinh biết tin dnhưng du không cho Giáp biết.

Lưu lc 6 năm, năm 1945 Gíáp theo chân H Chí Minh tr v nm chính quyn ti Hà Ni. Năm sau (1946) khi ông Giáp tr v Qung Bình thăm cha ông Nghiêm không cho ông gp cho rng ông theo ch nghĩa cng sn là mt chn la sai lm. Nhưng ông ng h Giáp trong n lc chng Pháp giành đc lâp.

Hip đnh H Long tháng 2/1946 cho phép Pháp đưa quân đến trú đóng ti mt s thành ph ti Vit Nam trong đó có Sài gòn, Huế, Đà Nng, Hi Phòng, Hà ni. Tháng 12/1946 H Chí Minh phát đng cuc tng khi nghĩa đ đui quân Pháp ra khi Vit Nam. Pháp đưa quân chiếm tt c các thành ph chính và chun b tái thiết lp chế đ đô h Vit Nam vi mt dàn chính quyn quc gia do cu hòang Bo Đi làm bình phong.

Gia năm 1947 Pháp chiếm li Huế và Qung Bình. Cán b cng sn b trí đưa b m và con gái ông Giáp (Võ Th Hng Anh, lúc đó 7 tui) ra vùng kháng chiến. Nhưng ông Nghiêm không chu đi. Tháng 8/1947 Pháp bt ông Nghiêm đưa vào giam ti lao Tha Thiên. Ông btra tn buc khai ch  ca ông Giáp trên Vit Bc và ép ông lên đài phát thanh kêu gi Giáp b cuc đu tranh chng Pháp. Pháp đã dùng đến phương pháp cc kỳ dã man thi trung c như ct ông Nghiêm vào xe kéo lê trong sân nhà tù. Ông Nghiêm không th biết Giáp  đâu. Còn li kêu gi trên đài không có tác dng gì.

Khi ông Nghiêm quá yếu Pháp đưa ông vào bnh vin Huế và my tháng sau ông chết ti đó như mt người vô tha nhn. Ông được chôn ti mt nghĩa đa hoang dưới chân núi NgBình. Sau năm 1975, do yêu cu ca ông Giáp, chính quyn tnh Qung Bình đã ly ban tìm m ông Nghiêm, ci táng đưa v chôn ti nghĩa trang lit sĩ huyn L Thy, tnh Qung Bình. (theo Google – Wikipedia).

Sau này trong thi gian thương thuyết vi ông Giáp người Pháp cm thy áy náy đã đi đãi tàn t vi gia đình ông gii thích rng nhng người Vit trong b  máy cnh sát làm vic đó ch không phi người Pháp. Năm 1982 s gia Will Brownell, giám đc chương trình nghiên cu Vit Nam thuc đi hc Columbia  Hoa Kỳ phng vn tướng Raoul Salan và hi ông v s xác thc ca vic bà Quang Thái v ông Giáp b tra tn chết ti nhà lao Ha Lò Hà Ni năm 1941 tướng Salan xác nhn điu đó có tht và tướng Salan ám ch rng nhng stra tn như vy không do chính tay người Pháp làm ("Victory at any cost", by Cecil B. Currey, nhà xut bn Brassey's Inc, 1997, trang 45).

Người Pháp chi b trách nhim đã nhúng tay vào mt vic giết người dơ bn không xng đáng vi mt dân tc có văn hóa, nhưng ông Giáp không quên thù cha. 

Năm 1967, khi được Đng giao trách nhim vch kế hoch tng tn công, có th ông Gíap rp tâm tr thù. Đi vi người cng sn Vit Nam, chế đ ca người Pháp chuyn sang chính quyn ông Bo Đi, ri Vit Nam Cng Hòa cũng ch là mt, và mi thù nhà do người Pháp gây ra ông Giáp đ lên đu viên chc chính quyn Vit Nam Cng Hòa, nht là viên chc thành ph Huế.

Mi thù 21 năm (1947 – 1968) đã được ông Giáp tính toán chi ly. Ly ý ca ông Giáp t mt văn kin trung ương các cp tnh đã ch th cp huyn, xã, phường chun b tng tn công ký ngày 1/11/1967. Ch th có đon viết: "…Đ chun b cuc ni dy, các anh phi tn dit b máy cai tr ca đch …. Các anh cn lp danh sách ca chúng và ch  ri dùng mi phương tin k c các toán đc công cm t giết cho hết …." (tài liu lưu tr tVietnam Archive, đi hc Tech University, Lubock, Texas, theo "The Tet Offensive, a concise history" ca James H. Willbanks trang 195, 196).

Ch th tàn sát đã được thi hành mt cách quy mô ti Huế. Mt s vùng như Bến Tre, cng quân kim soát khá lâu vn không có danh sách và tàn sát như  Huế.

Thành ph Huế vn là kinh đô ca triu Nguyn cho đến khi người Pháp chiếm Vit Nam vào cui thế k 19. Trước năm 1945 Huế vn còn là th ph ca Nam triu mt cách hình thc. Nhưng chính yếu là nơi ta lc tòa khâm s Pháp nm quyn cai tr Trung kỳ qua các tòa công s  mi tnh và điu hành công vic hành chánh qua các v tng đc, tun vũ, tri ph và tri huyn được đào to qua h thng giáo dc ca Pháp. Sau cuc cách mng 19/8/1945 cũng như sau khi Pháp tái chiếm Huế năm 1947 Huế được t chc hành chánh ging như các tnh khác tòan quc (tr Nam kỳ). Sau Hip đnh Geneve, và sau khi Vit Nam Cng Hòa ra đi Huế có tòa c vn do ông Ngô Đình Cn, em rut ca tng thng Ngô Đình Dim gi chc c vn min Trung.

Sau cuc đo chánh năm 1963, Huế là trung tâm ca phong trào đòi chm dt chiến tranh, đòi dân ch hóa đt nước và các ci t xã hi khác. Pht giáo là lc lượng đòi hi chính. Do Pht giáo thiếu nhân s lãnh đo trước mt phong trào qun chúng bung ra ngoài tm tay, cng sn đã đt nhp và thao túng phong trào đòi chm dt chế đ quân nhân, thành lp đoàn sinh viên quyết t đ chng li chính quyn trung ương ti Sài gòn. Tình hình Huế n đnh sau khi ban hành Hiến pháp Đ nh Cng hòa và Huế tr thành thành ph bình lng nht ti min Trung. Trong khi cuc chiến tranh xâm lăng min nam ca cng sn Hà Ni lên cao đim vi s uy hiếp ca quân đi cng sn ti min gii tuyến và Khe Sanh, Huếvn là mt thành ph an bình vi sông Hương, núi Ng và sinh hot văn hoá sinh đng ca đi hc Huế và trường Quc Hc. Không ai có th đoán trước thm cnh giết chóc s xy ra khi tướng Võ Nguyên Giáp đt Huế trong tm nhm tr thù cha, và đt nó trong kếhoch tn công Huế. Kết qu 3000 người b giết do mt ch thuyết phi nhân tròng tréo vi oan nghit ca lch s.Nếu vic tra tn đưa đến cái chết ca thân ph ông Giáp là mt vết nhơ trong lch s xâm lăng ca Pháp thì v tr thù trong v Mu thân cũng là mt ti ác không d xóa nhòa trong lch s Vit Nam.

 

                 Trần Bình Nam

                 Dec. 2, 2011

                 

 

(*) Năm 1968, Hà Ni đi ngày Âm Lch và tuyên b ngày Tết Nguyên Đán Mu Thân đến sau 1 ngày so vi ngày trên lch cũ toàn min Nam đang dùng. Như vy ngày Mng Mt Tết ca min Nam rơi vào ngày 30/1/1968, thì ở min Bc rơi vào ngày 31/1/1968. Trong bài viết này khi nói đến ngày Âm lch tôi dùng ngày ca lch min Nam./.

 

No comments:

Post a Comment

Vìdeo trực tiếp từ Paltalk: Diễn Đàn Chính Trị Tranh Luận Dân Chủ

Video#2 : DienDan ChinhTri TranhLuan DanCHu - Live from PalTalk

Log In Paltalk: DienDan_ChinhTri_TranhLuan_DanChu

Liberty