BBC: Mang tội lật đổ vì điều tra tai nạn

Hàng ngàn trường học sụp đổ trong trận động đất tháng Năm 2008

Một nhà hoạt động xã hội người Trung Quốc, từng nghiên cứu xem các công trình kém chất lượng có phải là nguyên nhân khiến nhiều người chết trong vụ động đất ở Tứ Xuyên năm 2008 hay không, vừa bị kết án 5 năm tù.

Ông Tan Zuoren chính thức bị khởi tố tội xúi giục lật đổ liên quan tới vụ đàn áp đẫm máu những người biểu tình ủng hộ dân chủ ở quảng trường Thiên An Môn năm 1989.
Nhưng các nhóm nhân quyền nói nguyên nhân chính khiến ông bị khởi tố chính là các cuộc điều tra của ông.
Nhiều học sinh nằm trong số 80.000 người chết vì động đất.
'Lật đổ̀'
Ông Tan bị bắt khi đang chuẩn bị một báo cáo về quá trình sụp đổ của các ngôi trường trong trận động đất ở Tứ Xuyên.
"Ông bị kết án 5 năm tù giam vì xúi giục lật đổ nhà nước và bị tước các quyền chính trị trong 3 năm," lời luật sư của ông, Pu Zhiqiang.
"Không có khởi tố nào liên quan tới động đất. Tất cả đều nhắm vào ngày 4 tháng Sáu (1989)," ông Pu nói với hãng tin AFP qua điện thoại.
Nhưng những người ủng hộ ông Tan và tổ chức có trụ sở ở London, Amnesty International, nói cuộc điều tra riêng lẻ của ông nhiều khả năng là nguyên nhân chính khiến ông bị giam giữ.
Phiên tòa ở thủ phủ của Tứ Xuyên là Thành Đô bị tạm ngưng không có kết luận hồi tháng Tám năm ngoái.
'Bước lùi'

80.000 người chết vì trận động đất 2008

Hôm thứ Ba vừa rồi bản luận tội cùng với bản án được cho là đã dùng hình phạt cao nhất, cùng được đưa ra trong phiên xử dài chưa đến 10 phút.

Ông Pu và ông Tan có kế hoạch kháng án.
"Tôi nghĩ rằng đây là phiên tòa rất quan trọng cho Trung Quốc... Nó cho thấy hệ thống pháp lý của Trung Quốc bước lùi một bước rất lớn. 'Tội' của ông Tân hoàn toàn là những lời nói, là lương tâm," bình luận của nghệ sĩ Trung Quốc Ai Weiwei, cũng là người vận động cho các nạn nhân động đất.
Ông Ai, người đã lên danh sách trẻ em chết trong vụ động đất, bị tóm trên đường về Thành Đô để dự phiên tòa hồi tháng Tám.
Một ê-kíp truyền hình Hồng Kông cũng bị ngăn không cho vào tòa và phòng ngủ trong khách sạn bị khám với lý do nghi ngờ giấu ma túy.
Vài ngàn trường học bị sụp đổ trong vụ động đất, tạo ra các cáo buộc giận dữ từ giới phụ huynh về nạn tham nhũng đã tạo ra công trình kém chất lượng.
Ở nhiều thị trấn bị tàn phá, trường học sụp đổ nhưng các tòa cao ốc gần đó đều đứng vững trong cơn động đất.
Giới chức chính phủ hứa sẽ điều tra nhưng đồng thời cũng gây áp lực buộc các phụ huynh không được bộc lộ sự giận dữ và oan khổ ra bên ngoài.
Ông Tan kêu gọi những người sử dụng Internet và những ai mất con trong cơn động đất cùng lập hệ thống cơ sở dữ liệu chi tiết về các nạn nhân.
Ông cũng kêu gọi những người tham gia hãy mô tả chi tiết bất kỳ bằng chứng nào về chất lượng yếu kém của các trường học.