Người Việt Nam Ơi !!!: "Tái giá" cho Quán Thẻ

Sunday, July 18, 2010

"Tái giá" cho Quán Thẻ

Lao Động số 163 Ngày 17/07/2010 Cập nhật: 7:51 AM, 17/07/2010

Cái gọi là khu tái định cư chỉ là khu dồn dân, không có hạ tầng cơ sở.

(LĐ) - Bức tranh về Khu kinh tế muối công nghiệp và xuất khẩu Quán Thẻ, huyện Ninh Phước (cũ), với quy mô lớn nhất nước, được TCty Muối VN (thuộc Bộ NNPTNT) vẽ ra từ năm 2000, là niềm hy vọng lớn không chỉ riêng của tỉnh Ninh Thuận.

Nhưng tác phẩm chưa thành công, nhiều người thực hiện vào vòng lao lý, "tác giả"- TCty Muối VN đã gần như bỏ của chạy lấy người, bỏ rơi lại trên cánh đồng Quán Thẻ là hàng ngàn số phận nông dân mất đất. Đầu năm 2005, dự án này được "gả" lại cho Cty đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long. Giá vẽ được dựng lại, nhưng bức tranh cũ đã nhàu nhò, những "mảng đen" không mong muốn hiện là mối đe doạ của môi trường và những thua thiệt của người dân...

Đứt gánh

Đất nào, sản phẩm đấy. Với cái nắng cháy quanh năm, cát pha ven bờ sông Dinh cho Ninh Thuận những chùm nho, quả táo ngọt lịm, thì biển mặn Cà Ná lại cho những cánh đồng muối chất lượng nhất VN. Bởi vậy, Quán Thẻ - vùng đất liền kề với Cà Ná, nơi cùng chung thổ nhưỡng, khí hậu với 9 tháng nắng nóng kéo dài mỗi năm, có đến 4 tháng nhiệt độ duy trì mức 38-40 độ C, đất cằn cát bay, lại gần biển mặn được quy hoạch thành cánh đồng muối là một chủ trương đúng đắn.

Năm 1999, khi tỉnh Ninh Thuận trình dự án muối Quán Thẻ, đã được Chính phủ phê duyệt ngay. Hàng trăm tỉ đồng đã được đổ về để di dời dân. Đất được thu hồi nhanh chóng, dân bị dồn vào nơi ở mới khi chưa hoàn tất xây dựng khu tái định cư. Nhưng liên tiếp 5 đến 6 năm theo đó triển khai mà dự án vẫn giẫm chân tại chỗ. Khiếu kiện của dân "nở rộ" về những biểu hiện gian lận trong thu hồi đất, tiêu cực trong đền bù, thiếu công bằng... dự án này liên tục bị thanh - kiểm tra.

Cơ quan điều tra Công an Ninh Thuận đã khởi tố vụ án. Kết quả, nhiều cán bộ nguyên là Chủ tịch UBND xã Phước Minh, Phó ban quản lý dự án muối Quán Thẻ đã bị truy tố. Với lý do quản lý yếu kém, nợ đầm đìa, TCty Muối VN đã gần như bỏ hẳn dự án. Bao nhiêu tồn tại trong cuộc xáo trộn đời sống, sinh hoạt sản xuất của người dân bị xới lên, đều bỏ lại dở dang.

Đưa dân vào khu dồn

Trong quá trình xây dựng khu sản xuất muối công nghiệp Quán Thẻ, TCty Muối VN đã xây dựng khu tái định cư để di dời gần 200 hộ dân thôn Quán Thẻ 2 - phía tây đường sắt Bắc - Nam với diện tích gần 55.000m2. Nhưng dù đã hình thành gần 10 năm nay, hiện tại đây chỉ có 109 hộ vào định cư. Số dân còn lại... tứ tán. Cái gọi là khu tái định cư chỉ là khu dồn trên khoảnh đất trống.

Ngoài những con đường đất được chia kẻ như bàn cờ, khu dồn này không hề có hệ thống cống thoát nước, điện... Mọi cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi như cam kết vẫn còn là lời hứa. Đáng nói hơn là những hộ dân này trước khi vào ở đã bị ban quản lý dự án thu tiền đất, nhưng đến nay họ vẫn không có được quyết định giao đất nào, không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...

Để hoàn tất thủ tục, được sở hữu nhà, quyền sử dụng đất, bây giờ người dân đang đối đầu với nguy cơ phải mua lại đất với giá đắt đỏ. Phó Chủ tịch UBND huyện Thuận Nam Ngô Văn Sậy cho biết, huyện mới Thuận Nam vừa chia tách được 9 tháng, ngay trụ sở làm việc cũng là ở tạm, nhân sự ít, nên công việc giải quyết bức xúc cho dân vẫn chưa kịp thời. Riêng khu tái định cư Quán Thẻ hình như chưa được bàn giao cho địa phương, TCty Muối VN bỏ dự án, ban quản lý giải tán mọi việc dang dở".

Còn Chủ tịch UBND xã Phước Minh Trần Quốc Hoàn thì khẳng định, khu tái định cư này đang "vô chủ", chưa được bàn giao, chưa có ai quản lý. Hàng loạt bất cập, thiếu thốn tại đây cần được khắc phục. Nhưng cả chính quyền địa phương và dân không dám "kêu", bởi người dân chưa có quyền sử dụng đất. UBND xã đã nhiều lần kiến nghị huyện, tỉnh sớm chỉ đạo cho đơn vị tiếp nhận dự án này - Cty đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long - tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không được nâng giá thu tiền vì người dân đã ở nhiều năm nay, nhưng mọi kiến nghị vẫn còn chờ".

"Tái giá"

Ruộng muối Quán Thẻ lớn nhất VN đã cho ra sản phẩm. Ảnh: Thanh Hải

Đầu năm 2005, Khu kinh tế muối công nghiệp và xuất khẩu Quán Thẻ được TCty Muối VN "gả bán" lại cho Cty đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long. Một người dân thôn Quán Thẻ 2 cho biết: "Tôi có chồng con làm tại ruộng muối của Cty Hạ Long nên không dám phát biểu, nhưng đúng là họ đối xử với những công việc dở dang, những cư dân tại đây giống như dượng ghẻ với con riêng của vợ. Họ gần như không có trách nhiệm với dân".

Lật lại chồng đơn kiến nghị dày cộm, Chủ tịch xã Trần Quốc Hoàn thuyết trình: Từ khi tiếp quản dự án, bắt đầu những công việc đầu tiên là san ủi, đào chở đất... Cty này đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Rồi đến việc bơm thử tải, nước mặn đã xâm nhập sâu vào dân cư, kế tiếp là nước giếng không dùng được... Cứ thế, chồng đơn kiến nghị của chúng tôi ngày càng dày lên theo bức xúc của dân, nhưng chẳng có kết quả nào khả quan.

Môi trường ở Quán Thẻ gần như bị huỷ diệt, người dân khốn cùng nhiều năm nay, song đến nay ngành tài nguyên môi trường cũng mới chỉ hoàn tất việc lấy mẫu phân tích lần đầu tiên. Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường Ninh Thuận - ông Hồ Văn Hùng cho biết - Chi cục Bảo vệ môi trường vừa phối hợp với địa phương về Phước Minh kiểm tra, lấy mẫu nước để phân tích.

Hiện chưa có báo cáo, song kết quả ban đầu cho thấy, các giếng nước ở Phước Minh đã nhiễm mặn nghiêm trọng, vượt tiêu chuẩn gấp 24-30 lần. Các hồ, ruộng tại đây cũng nhiễm mặn vượt chuẩn 12,5-34 lần. Tất cả đều không sử dụng, sinh hoạt, sản xuất được. Tuy vậy, theo ông Hùng, việc xử lý còn phải chờ tỉnh họp các ngành, các cấp chính quyền để bàn, đề nghị hướng xử lý, bởi cách tốt nhất là phải tổng di dời dân đi khỏi vùng này. Mà đấy là việc không phải dễ làm và làm ngay được.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Xuân Hoà ngán ngẩm khi nghe nói về Quán Thẻ. Ông cho biết, đã có quá nhiều khiếu nại, kiện tụng của dân liên quan đến dự án này. Hiện tỉnh đang chỉ đạo thành lập đoàn thanh tra liên ngành, kiểm tra toàn diện những vấn đề liên quan đến dân sinh, môi trường, những tồn đọng về thu hồi đất, bố trí tái định cư... ở dự án Quán Thẻ. Cách tốt nhất là nhà báo nên gặp thanh tra tỉnh để sát vụ việc hơn.

Thế nhưng, ngay Chánh Thanh tra tỉnh - ông Võ Văn Phải - cũng mơ hồ: "Quả là có quá nhiều vấn đề tồn tại ở Quán Thẻ hiện nay, nhưng chúng tôi chỉ giải quyết từng trường hợp cụ thể theo đơn khiếu nại, tố cáo của dân. Phải chờ cuộc thanh tra liên ngành sắp tới, và UBND tỉnh chủ trì cuộc họp bàn với các ngành, chính quyền các cấp, thì mới giải quyết tình hình ở Quán Thẻ thấu đáo. Riêng với thực trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng như hiện nay, theo tôi, cách tốt nhất là phải di dời toàn bộ dân đến nơi ở khác".

Tất cả những cánh cửa cơ quan chức năng ở Ninh Thuận gần như đã khép lại với cách giải thích mơ hồ, thời hạn giải quyết các tồn tại chưa rõ ràng, trong khi thảm hoạ về môi trường đang xảy ra ngày càng khốc liệt tại Quán Thẻ. Một đồng nghiệp của tôi ở Báo Ninh Thuận chia sẻ: "Dân như sống trên đống lửa, môi trường nguy kịch là thật, nhưng nếu có giải quyết nhanh cũng phải để sau ngày đại hội...".

Chuyến tàu cuối ngày đưa tôi rời Ninh Thuận trong ánh chiều tà. Lòng nặng trĩu như kẻ hụt hơi lê chân giữa hoang mạc. Những đồng hoang đầy gai dại vụt qua bên ô cửa sổ, rồi vỡ oà những khoảng trống đất cằn rộng dài như vô tận, nhưng trên đó có những đàn cừu, bò nhiều không kể xiết...

Rồi tôi chợt so sánh, thà để đất cằn, khô hạn quanh năm như thế này, còn hơn triển khai dở dang những dự án như Khu kinh tế muối công nghiệp và xuất khẩu ở Quán Thẻ. Thà phơi mặt với nắng cháy mà người nông dân còn có được những đàn gia súc thịt ngon, những ruộng nho, đồng táo trĩu trái ngọt.

Giấc mơ về nguồn nước tắm mát cho vùng đất này của cư dân bản địa, hãy vẫn cứ là giấc mơ để nó còn chút huyền hoặc dễ thương. Không lâu nữa, hàng loạt dự án điện phong, điện hạt nhân, dự án đường ven biển... với mức đầu tư khổng lồ sẽ đồng loạt triển khai trên vùng biển mặn Ninh Thuận. Tôi tin đó sẽ là những giấc mơ về nguồn nước ngọt lành, sẽ là hiện thực qua bài học Quán Thẻ.

>> Qua miền biển mặn

Thanh Hải