Những
câu chuyện kinh hoàng của những sản phẩm "Made in China" với đầy rẫy
những vấn đề không lường trước được về chất lượng khá phổ biến vài năm
gần đây. Nhưng chuyện về bức tường thạch cao Trung Quốc lại khác hẳn vì
nó mang tính biểu tượng hơn so với thức ăn thú cảnh nhiễm độc hay đồ
chơi nhiễm chì.
 |
| Biển quảng cáo không dùng tường thạch cao Trung Quốc của một công ty xây dựng nhà ở Mỹ (Ảnh wsj) |
Mỹ đã phải
tiến hành cuộc điều tra tường thạch cao nhập khẩu từ Trung Quốc khi có
nhiều đơn kiện của các chủ nhà rằng, sản phẩm này làm hư hỏng các thiết
bị điện tử, ăn mòn hệ thống sưởi ấm và thông gió trong nhà, gây ra các
vấn đề về sức khỏe cho người sử dụng.
Ngôi nhà Mỹ
- phiên bản từng được lý tưởng hóa với ý nghĩa giấc mơ Mỹ đã hoàn
thành, trong vài năm nay gặp không ít trục trặc: cuộc khủng hoảng tín
dụng, tịch thu tài sản thế nợ, sụt giảm giá trị bất động sản... Ngôi
nhà Mỹ giờ đây lại là hiện thân của gánh nặng hơn là phần thưởng.
Vấn đề xảy
ra với tường thạch cao Trung Quốc lại càng đổ thêm dầu vào ngọn lửa tức
giận của người dân Mỹ về hàng hóa Trung Quốc chất lượng thấp và lúc này
cụ thể là những chủ nhà ở Mỹ.
Cũng giống như
những quan ngại về việc các nhà sản xuất xe hơi Nhật vượt qua Mỹ hồi
thập niên 1980, tường thạch cao Trung Quốc cũng gây ra sự chỉ trích
tương tự. Tuy nhiên, đây là hai ví dụ đối lập nhau với một bên là động
lực và một bên là mối nguy hiểm cùng xảy ra với nước Mỹ.
Chính phủ Mỹ đã yêu cầu
Uỷ ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng (CPSC) đánh giá quy mô vấn đề với
tường thạch cao Trung Quốc. Trong báo cáo gần đây nhất đưa ra ngày
23/11, Uỷ ban cho biết: "Hiện tại, chúng tôi thấy mối liên quan chặt
chẽ giữa nhà ở và vấn đề tường thạch cao, mức độ hydrogen sulfide trong
những ngôi nhà này và sự ăn mòn kim loại trong nhà".
Việc xác nhận trên minh
chứng cho những gì đồn đoán lâu nay rằng, tường thạch cao từ Trung
Quốc, đặc biệt là các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ từ 2001 - 2007, thải ra
khí làm hư hại kim loại, chủ yếu là đồng. Tuần trước, CPSC còn đưa ra
hai báo cáo chi tiết và kỹ thuật hơn, một là "HVAC, phân loại khí và
thiết bị an toàn cháy nổ lắp đặt trong nhà với tường thạch cao Trung
Quốc", hai là "Phân tích kết cấu điện lắp đặt trong nhà với tường thạch
cao Trung Quốc".
Nguy cơ tiềm ẩn
Những tiêu đề dài lê thê
trên không làm loãng đi những nguy cơ tiềm ẩn được phát hiện mà đầu
tiên phải kể tới những kết cấu như "mối nối dẻo và ống dẫn đồng" dẫn
khí ga trong căn hộ. Rõ ràng là, sự ăn mòn kim loại từ tường thạch cao
trong trường hợp này có thể dẫn tới rò rỉ khí độc hại, dễ bén lửa và
gây cháy nổ.
Báo cáo đầu tiên không
phát hiện thêm những gì ngoài mong đợi về sự ăn mòn qua kiểm tra thí
nghiệm; Tuy nhiên, báo cáo cho thấy rằng, sự ăn mòn từ các mẫu thử thực
tế lấy trong môi trường sử dụng tường thạch cao Trung Quốc phù hợp với
việc phát thải hydrogen sulfide. Kết luận này sẽ được đánh giá chi tiết
hơn trong vài tháng tới, với trọng tâm là tác động lâu dài lên các
thiết bị bằng đồng sử dụng trong cung cấp ga và an toàn cháy nổ.
Báo cáo thứ hai nhấn
mạnh: những mẫu thử thực tế lấy từ các ngôi nhà lắp tường thạch cao
Trung Quốc có biểu hiện ăn mòn với dây dẫn đồng. Ngoài ra, dữ liệu cung
cấp vào cuối tháng 10 từ Lực lượng đặc nhiệm liên ngành điều tra tường
thạch cao Trung Quốc phát hiện rằng: "Có lượng khí thải sulfur cao hơn
từ tường thạch cao Trung Quốc so với sản phẩm không phải do đại lục sản
xuất".
Gộp cả hai báo cáo, bức
tranh giờ đây hầu như đã hoàn thành, và chắc chắn rằng, tường thạch cao
Trung Quốc sẽ “chứng minh” được mối liên quan phổ biến với hàng loạt
vấn đề hỏng hóc xảy ra ở đồ điện tử và nguy cơ với sức khoẻ con người.
Chưa rõ có bao nhiêu nhà
tại Mỹ bị ảnh hưởng bởi tường thạch cao Trung Quốc. Hầu hết trong số
2.100 chủ nhà than phiền về sức khoẻ và những vấn đề khác đều có liên
quan tới tường thạch cao sử dụng trong nhà tại Florida hoặc Louisiana,
nơi dùng vật liệu nhập khẩu để tái thiết nhà cửa sau các cơn cuồng
phong 2004 và 2005, theo báo cáo của Bloomberg đưa ra trong tháng này.
Nhiều nguồn tin tiết lộ,
số nhà bị ảnh hưởng có thể lớn hơn vài lần. Tuy nhiên, kích cỡ, quy mô
đầy đủ của vấn đề sẽ không rõ ràng cho tới khi nguyên nhân gốc rễ được
xác định cụ thể.
Nguyên nhân căn bản
Giờ đây, cuộc tìm kiếm
của CPSC tập trung vào việc xác định xem liệu vấn đề tồn tại có chắc
chắn liên quan tới tường thạch cao Trung Quốc hay không.
Tìm ra nguyên do gốc rễ
sẽ không dễ dàng: giả định sẽ trải rộng từ nguồn nước nhiễm độc tại địa
điểm sản xuất ban đầu, đến khả năng xảy ra phản ứng kim loại, hoặc lỗi
trong quá trình vận chuyển…
Viễn cảnh tích cực, ít
nhất từ phía Trung Quốc, là vấn đề liên quan tới một nhóm vật liệu nào
đó. Có một thực tế hay xảy ra ở Trung Quốc là tiến trình xác định
nguyên nhân vấn đề luôn có chính phủ giám sát nhằm hạn chế tác động
tiêu cực. Nhưng nếu gốc rễ phát hiện có liên quan tới nguồn nước ô
nhiễm hay những quan ngại môi trường khác, Bắc Kinh có thể không “hồi
âm”.
Tiến trình này sẽ mang
lại một kết quả không mong muốn: Đó là khả năng liên quan giữa tổn thất
với các chủ nhà Mỹ và công ty tường thạch cao Trung Quốc cuối cùng lại
rất nhỏ. Và như thế, mong muốn phía Trung Quốc có quỹ bồi thường với
chủ nhà Mỹ do tổn thất hầu như không thực thi.
Do đó, người Mỹ sẽ tìm
kiếm từ hai nguồn khác: hãng bảo hiểm và nhà thầu xây dựng. Đó là tất
cả nhưng chắc chắn rằng, các nhà xây dựng sẽ gặp khó khăn tài chính bởi
tường thạch cao Trung Quốc. Đầu năm nay, một công ty xây dựng ở
Virginia đã được yêu cầu rút bỏ toàn bộ tường thạch cao Trung Quốc từ
một khách sạn mở cửa chưa đầy một tuần. Ngoài ra còn chưa kể tới tiến
trình luật pháp đang được xây dựng để đối phó với vấn đề xảy ra, từ Đạo
luật an toàn Tường thạch cao 2009 tới hàng loạt hành động mà cơ quan
lập pháp ở những bang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất đưa ra.
Khi nghiên cứu của CPSC
tiếp tục, những thông tin địa lý đầy đủ, số lượng nhà xây dựng với
tường thạch cao chất lượng kép sẽ được tìm hiểu, nhưng có vẻ phần lớn
trong số này là các nhà xây dựng tại Florida, Louisiana và Virginia.
Giả định các nhà xây
dựng sẽ không thể chung vai gánh vác phó tổn tài chính với chủ nhà khi
thay thế hệ thống dây dẫn, đồ điện tử và tường thạch cao trong nhà, thì
bước logic tiếp theo để theo đuổi việc bồi thường sẽ là công ty bảo
hiểm.
Giờ đây, các nhà kinh
doanh nhanh nhạy nhất phải nghĩ tới các vấn đề không lường trước có thể
khiến tổng chi phí tăng vọt khi làm việc với một cơ sở cung cấp Trung
Quốc, hoặc thậm chí có thể khiến họ từ bỏ hoàn toàn công việc của mình.
Những công ty hoạt động
thành công tại Trùng Quốc thường tích cực tham gia vào mạng lưới cung
cấp của mình, rất nhiều trong số này còn thận trọng tham gia quá trình
tuyển chọn nhà sản xuất, quản lý quy trình chuyển giao và đánh giá sản
phẩm, tích cực quản lý chất lượng và theo đúng chuẩn công nghiệp, coi
đó là bước đi cho cam kết vì sản phẩm chất lượng cao.
Người ta đang nói về sự
hiện đại hoá của Trung Quốc, và rất có khả năng, vấn đề tường thạch cao
nếu có, sẽ lại được diễn tả bằng cụm từ quen thuộc: sơ suất phát sinh
ra những hậu quả bất ngờ.
Cơ hội khép lại
Có ba điểm chính đặt ra
từ thực tế này: một là, những vấn đề như trên cho thấy những gì có thể
xảy ra khi ngành công nghiệp di chuyển, nghĩa là đưa toàn bộ công
nghiệp tới các nền kinh tế mới nổi, đã bỏ xa kỹ năng quản lý và văn hoá
của nước chủ nhà mới, hoặc khả năng đồng bộ hoá hoàn toàn những mong
đợi của các nền kinh tế xuất khẩu chúng.
Vâng, công nghệ có thể
đưa các nền kinh tế tiến nhanh hơn vào kỷ nguyên hiện đại hoá chưa từng
có trước đây; nhưng cách hiểu thiếu khoa học cuối cùng có thể mang tác
dụng ngược lại, và điều đó dường như phù hợp với những chỉ trích về
tăng trưởng của Trung Quốc rằng, vấn đề chất lượng diễn ra thông qua
chuyện tường thạch cao là điều cần bàn tới.
Thứ hai, các vấn đề như
trên đã thay đổi tính toán của nhà kinh doanh khi nhiều nhà đầu tư mới
tới Trung Quốc thiếu đánh giá đầy đủ về những nguy cơ vốn có trong sản
phẩm hoặc thị trường của họ. Một trong những điều dễ dàng hấp dẫn khi
kinh doanh tại Trung Quốc đó là: chi phí gia công thấp hơn, giá đơn vị
hấp dẫn hơn và ít có những câu hỏi cần phải trả lời về quy chuẩn chất
lượng. Tâm điểm vẫn là chi phí, chi phí và chi phí.
Nhưng kinh doanh ở Trung
Quốc đòi hỏi sự nhạy cảm với các quan ngại “tác dụng phụ” hơn nhiều
doanh nghiệp đánh giá, minh hoạ chính là vấn đề tường thạch cao Trung
Quốc.
Thứ ba, kinh nghiệm này
không chỉ có ảnh hưởng với người Mỹ - người tiêu dùng và giới kinh
doanh – mà còn tác động tới chính người Trung Quốc, đặc biệt với thương
nhân sở hữu những công ty bán hàng vào Bắc Mỹ.
Khi kinh tế Mỹ sụt giảm,
thương nhân Trung Quốc đã nhìn vào biên giới của chính họ, điều chưa
từng làm trước đây, với yêu cầu cần thiết tìm ra các khách hàng tiêu
dùng trong nước, phát triển sản phẩm nội địa độc đáo nhằm bớt phụ thuộc
vào nước ngoài - vốn là thực tế điển hình tại các nền kinh tế xuất khẩu
mạnh. Khủng hoảng nối tiếp khủng hoảng, rất nhiều thương nhân Trung
Quốc đang bắt đầu phải vật lộn để tạo sự tăng trưởng cho công ty họ.
Dĩ nhiên, xuất khẩu sẽ
luôn chiếm phần quan trọng trong kinh doanh của họ, nhưng bán hàng
trong nước, cho khách hàng họ biết rõ, những kênh phân phối đa dạng,
quy định chất lượng có thể dễ dàng đáp ứng – đang bắt đầu được chú ý
nhiều hơn, hấp dẫn hơn.
Sự chú tâm ngày một kỹ
càng hơn tại Mỹ về các khiếm khuyết chất lượng ảnh hưởng tới con người
có thể khiến Mỹ quên đi rằng, người Trung Quốc cũng đang tìm kiếm và
vật lộn ở chính nơi họ có thể thành công nhất với nguồn tài nguyên hạn
chế.
Và, sẽ không ngạc nhiên
nếu cuộc khủng hoảng tường thạch cao Trung Quốc không chỉ làm gia tăng
sự hồ nghi, nỗi tức giận của người tiêu dùng Mỹ với sản phẩm Trung
Quốc, mà còn phá hỏng dự tính tương lai khi doanh nhân đại lục tìm kiếm
cơ hội bán sản phẩm vào Mỹ, hay tìm kiếm sự hỗ trợ nhiều hơn của các
nền kinh tế phát triển.
- 
