Thông báo gửi UBND tỉnh Quảng Nam, Cty CP thuỷ điện A Vương báo xả 14 triệu mét khối, nhưng thực tế đã có... 149,3 triệu mét khối đổ về xuôi, chồng lên lũ trời, gây hoạ cho hàng chục ngàn hộ dân hạ du, uy hiếp di sản Hội An.
Lệch cả trăm triệu khối nước!
Trưa 29.9, trong lúc người dân và lực lượng chức năng Quảng Nam căng thẳng theo dõi và chống chọi với bão phía nam, lũ phía bắc vùng hạ lưu sông Vu Gia, Thu Bồn, thì NM thuỷ điện A Vương xả nước hồ chứa, đổ cộng dồn xuống hạ lưu đang ngập lụt.
Trưa 29.9, chúng tôi túc trực cùng lãnh đạo Tỉnh uỷ, UBND tỉnh và Ban PCLB tỉnh Quảng Nam, được chứng kiến sự căng thẳng trong quyết định này. Lúc đó, Ban PCLB tỉnh nhận được bản fax của Cty CP thuỷ điện A Vương báo việc xả nước hồ chứa vào thời điểm dự kiến từ 13 giờ 30 - 17 giờ ngày 29.9 với lưu lượng 1.000m3/s và từ 17h thì điều tiết mực nước hồ ở 380m với lưu lượng xả 3.000m3/s. Tổng lượng nước sẽ xả là 14 triệu mét khối...
Ban đầu, lãnh đạo tỉnh chưa đồng ý vì lo ngại hạ lưu sẽ bị nước cộng dồn ngập lũ khó lường, nhưng sau đó, do yêu cầu đảm bảo an toàn hồ chứa tránh sự cố vỡ hồ nên đã đồng ý, nhưng chỉ với lưu lượng và thời gian xả từ 13h-17h, sau đó tuỳ tình hình thực tế mới tiếp tục quyết định, cân nhắc... Tuy nhiên, Nhà máy A Vương vẫn xả nước hồ từ 15 giờ ngày 29.9.
Hậu quả là gần như ngay sau đó, lúc chiều tối 29.9, huyện Đại Lộc "chịu trận" vì nước lũ đổ về, dâng cao nhanh, bất ngờ. Tại Ái Nghĩa trên sông Vu Gia vượt mức lũ lịch sử năm 1998-1999. Hơn 30.000 hộ dân Đại Lộc chìm sâu. Huyện Đại Lộc liên tục cấp báo với lãnh đạo tỉnh. Tuy nhiên, việc xả nước vẫn tiếp diễn, từ 15 giờ 29.9 đến 7 giờ ngày 1.10, tổng cộng hồ chứa đã xả xuống hạ lưu 149,3 triệu mét khối nước, gấp... hơn 100 lần thông tin báo với lãnh đạo tỉnh Quảng Nam trước đó.
Túi nước khổng lồ này "góp phần" khiến các huyện, thành phố hạ lưu gồm: Đại Lộc, Duy Xuyên, Quế Sơn, Hội An ngập nặng, nhiều nơi lũ dâng vượt mức lũ lịch sử năm 1998-1999 dù lượng mưa không lớn, gây hậu quả thiệt hại vô cùng nặng nề.
Ngành dự báo "trở tay" không kịp
Việc tích - xả nước từ hồ chứa được Cty CP thuỷ điện A Vương viện dẫn là thực hiện theo quy trình vận hành do Bộ Công Thương ban hành kèm theo Quyết định số 3673 (27.6.2008). Lượng nước xả hồ trên là theo báo cáo của Cty, còn thực tế việc xả lũ hồ A Vương ngày 29 và 30.9 trong lúc bão lũ do ai giám sát? Mặt khác, việc xả nước hồ A Vương trong thời điểm xảy ra bão lũ chung trên địa bàn toàn tỉnh, đặc biệt là vùng hạ lưu, liệu có được điều chỉnh bởi quy chế trên?
Theo các quy định chung của Chính phủ, trong hoàn cảnh xảy ra tình trạng khẩn cấp như bão, lũ, thì toàn bộ sự việc đối phó với tình trạng khẩn cấp đều phải được chỉ đạo, điều hành bởi mệnh lệnh từ chính quyền.
Phó Tổng GĐ Cty CP thuỷ điện A Vương - ông Lê Đình Bản - giải thích: "Khi nước hồ ngang mực gia cường (380m), thì việc xả lũ hay không cũng vô nghĩa, bởi hồ lúc đó như dòng sông. Lượng mưa về bao nhiêu thì qua cửa xả, đập tràn, về hạ lưu bấy nhiêu. Khối lượng, lưu lượng xả lũ được đo đếm tự động bằng hệ thống điện tử, vận hành đúng thiết kế và quy trình đã được Hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định. Không có chuyện xả nhiều mà báo lượng ít. Nếu không xả lũ (2.680m3/giây) để vỡ đập, hậu quả khôn lường, bởi không chỉ hư hại nhà máy mà lượng nước về xuôi lúc ấy sẽ là 343 triệu mét khối/giây - (tổng dung tích hồ chứa)".
Vì sao nhà máy không điều tiết, xả trước hồ chứa khi có dự báo mưa đặc biệt to vài ngày tới, mà đợi nước ngang mực gia cường - cùng lúc hạ lưu đã ngập lũ - mới xả hồ để chồng lên lũ? Ông Bản lúng túng: "Không thể có "giá như" được. Tin dự báo thường không chính xác. Nếu xả trước, mà mưa không to, lượng nước không tích được đến mực gia cường, ai chịu trách nhiệm?".
Trưởng phòng dự báo, TT Khí tượng thuỷ văn Trung Trung Bộ - ông Nguyễn Thái Lân - cho biết: "Mưa hoàn lưu bão phân bổ đều, không bất thường, song mực nước lại dâng không đúng quy luật. Tất nhiên, chúng tôi điều chỉnh ngay dự báo khi thấy nước thượng nguồn về đột ngột. Nhưng, dự báo chậm 6 giờ đồng hồ. Khi đến dân chỉ còn 3 giờ, cả chính quyền, dân đều không trở tay kịp". Theo ông Lân, lẽ ra, quy trình xả lũ phải có thông báo cho ngành dự báo thời tiết, thuỷ văn. Vấn đề này cần được Chính phủ điều chỉnh, áp dụng cho các hồ chứa nước trên toàn quốc.
Trong cuộc làm việc với các tỉnh MT-TN chiều 1.10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã lưu ý các địa phương về sự an toàn của các hồ chứa nước thuỷ điện trong khu vực, cần phải có quy chế vận hành an toàn hồ và liên hồ và yêu cầu Bộ NNPTNT, Bộ TNMT, Bộ Công Thương rút kinh nghiệm việc tích và xả nước các lòng hồ thuỷ điện.
Trước đó, chiều 30.9, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã có ý kiến chia sẻ mối lo với lãnh đạo Quảng Nam về vấn đề xả nước từ các công trình thuỷ điện vùng thượng nguồn trên các sông Vu Gia, Thu Bồn gây lũ lớn tại vùng hạ lưu, ảnh hưởng đến vấn đề dân sinh và công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả do lũ tại các địa phương vùng hạ lưu hệ thống sông này.
No comments:
Post a Comment