Lạ lùng chuyện tuyển lá vải khô... đi Nhật

13/12/2011 17:07:35  - Lá vải khô vốn chỉ tận dụng để đun bếp lại được thương lái thu mua. Câu chuyện tưởng như lạ lùng ấy đang diễn ra ở Bắc Giang khiến nhiều người nông dân vẫn chưa dám tin là sự thật, càng khó tin hơn khi biết lá sẽ được xuất sang Nhật Bản.  TIN LIÊN QUAN Mua lá vải thiều khô ở Bắc Giang làm đất nhân tạo? Thương nhân tấp nập đến Bắc Giang mua lá vải thiều khô "Chỉ sợ không có sức gom lá" Bà Nguyễn Thị Lưu năm nay 69 tuổi, ở thôn Áp, xã Tân Quang, huyện Lục Ngạn. Gặp tôi, bà cười hỉ hả mà rằng, bà đã sống ngần này tuổi rồi, cả đời gắn bó với cây vải thiều, với sự thăng trầm của nó thì cũng không thể tin chuyện một ngày kia lá vải khô lại có thể kiếm ra tiền. Bà thấy lạ lắm!   Công đoạn thu mua lá vải cũng khá khắt khe và tốn thời gian. Chuyện là cách đây gần một tháng, cái tin nhà anh Đạo đầu làng mua lá vải khô khiến người dân trong làng, trong xã hồ nghi, bàn tán xôn xao. Người ta còn đến tận nơi để hỏi cho ra nhẽ. Bà Lưu bảo, mấy ai mà tin được, tưởng là chuyện đùa vì "từ thuở cha sinh mẹ đẻ đến giờ, tôi chỉ nghe người ta đi mua củi về nhóm lò chứ có thấy ai đi mua lá vải khô đâu". Lá vải khô ở quê bà bạt ngàn, đến nỗi người dân dùng đun bếp không hết, phải mang ra bờ suối đốt để tránh cháy vườn.  Theo bà Lưu, thời gian này, người trồng vải đang phải dọn vườn, quét sạch lá dưới gốc cây để bón phân, chuẩn bị cho cây ra hoa vào đầu năm sau. Lá vải khô nay bỗng có giá, bà cũng vui lắm vì tự dưng có được khoản tiền "từ trên trời rơi xuống" như thế.   Ngày ngày, bà Lưu tranh thủ cùng mấy đứa cháu nội quét dọn lá trong vườn, dồn vào bao tải đem đến đại lý. Mỗi kg lá vải được bán với giá 1.000đ, "tính ra còn cao hơn giá bán quả mấy năm trước cô ạ", bà nhớ lại. Mỗi ngày, bà cũng bán được chừng 40.000 - 50.000đ tiền lá vải khô, số tiền không hề nhỏ đối với bà. Từ hơn một tháng nay, người dân trong làng có "phong trào quét lá", nhà nào cũng muốn tranh thủ để có thêm đồng ra đồng vào. "Như những vụ trước, người ta hay gọi tôi sang thuê dọn vườn hoặc là cho lấy lá về đun bếp. Nhưng bây giờ họ giữ rồi chứ nếu không tôi còn bán được nhiều hơn, chỉ sợ không có sức mà gom lá chứ không sợ thiếu lá", giọng bà Lưu ra chiều tiếc rẻ. Cũng giống bà Lưu, chị Lâm Thị Múi, thôn Phì Điền, xã Tân Quang tranh thủ quét lá đem bán. Nhà chị có bảy sào vải, mỗi khi phải dọn lá, vợ chồng, con cái cùng được huy động nhưng cũng phải mất cả tuần mới xong. Lá dùng để đun bếp không hết, chị lại phải đem đốt. "Biết tin người ta thu mua lá khô, việc dọn lá đã trở nên nhẹ nhàng hơn đối với gia đình tôi. Cứ đà này, từ giờ đến Tết, tôi cũng kiếm được chừng 4, 5 triệu đồng đấy cô ạ", chị vui vẻ cho biết. Quy trình chọn lá khắt khe Chúng tôi tìm đến cơ sở thu mua lá vải khô của vợ chồng anh Nguyễn Đắc Đạo, chị Lưu Thị Ngọ (xã Tân Quang). Vừa bước chân đến cổng, tôi đã bị "ngợp" bởi những bao tải lá xếp cao gần lên đến nóc nhà kho, chỉ chừa một lối đi đủ lách người qua. "Vì diện tích nhà kho chừng 400m2 đã gần chật kín nên tôi phải gửi lá ở các đại lý chân rết, ước chừng cũng được khoảng 70 tấn rồi", anh Đạo nhẩm tính.  Anh Đạo vốn có nghề chở hàng thuê, còn chị Ngọ vợ anh buôn bán cây giống cho người dân trong vùng. Do có mối quen biết nên anh được ông Nguyễn Thế Sơn, giám đốc Công ty TNHH Thương mại Lâm Sơn (Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội) đặt làm cơ sở thu mua lá vải. Từ ngày "chuyển nghề" đến giờ, vợ chồng anh bận tối mắt tối mũi, phải thuê hai nhân công cùng làm.  Theo chị Ngọ, công đoạn thu mua lá vải cũng khá khắt khe và tốn thời gian. Lá phải khô, không ướt, không lẫn đá sỏi. Vì vậy, khi người dân đem lá đến bán, chị Ngọ cùng nhân công phải đổ ra để sàng lại. Lá đạt tiêu chuẩn mới được dồn vào bao. Mỗi ngày, cơ sở của anh chị thu mua khoảng nửa tấn lá.  "Khoảng chục ngày nữa, máy móc sẽ được chuyển giao về cơ sở gồm ba loại là máy sàng, máy nghiền và máy ép. Khi đó, lá ở các cơ sở chân rết sẽ được dồn về. Chúng tôi phải thuê thêm nhân công để đứng máy nữa", anh Đạo cho biết. Ngoài cơ sở thu mua lá vải khô của vợ chồng anh Đạo, Công ty TNHH Thương mại Lâm Sơn còn đặt cơ sở tại nhà chị Dương Thị Thời, xã Lan Mẫu, huyện Lục Nam. Hiện, cả hai cơ sở này đều đã xây dựng được hệ thống các đại lý chân rết với con số lên đến gần 50.  Theo chị Thời, đến nay, cơ sở của chị thu mua được chừng 50 tấn lá khô. Chị cũng đã móc nối để mở đại lý ở các huyện Thanh Hà, Chí Linh (Hải Dương). Thế nhưng, khi được hỏi thu mua lá làm gì, cả hai chủ cơ sở này đều... lắc đầu không rõ, chỉ biết rằng "lá sẽ được xuất sang Nhật" (!?). Nói bẻ lá tươi là coi thường nông dân! Trước thông tin lo ngại việc thu mua lá vải khô chỉ là nhất thời và có thể sẽ tương tự như chuyện mua đỉa thời gian gần đây, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Xuân Hường, phó giám đốc Công ty TNHH Thương mại Lâm Sơn. Ông Hường xác nhận việc thu mua lá vải khô, có thể lẫn thêm lá nhãn là hoàn toàn có thật, chỉ nửa tháng nữa sẽ được triển khai chế biến. Lá vải, nhãn khô sẽ được nghiền, ép thành bánh rồi vận chuyển sang Nhật Bản. Nhưng khi được hỏi mua lá để làm gì, ông Hường từ chối vì cho rằng đó là bí mật trong kinh doanh.  Ông cũng khẳng định: "Người dân có thể hoàn toàn tin tưởng rằng việc chúng tôi mua lá vải là lâu dài chứ không phải nhất thời". Theo ông Chu Văn Báo, trưởng phòng Nông nghiệp huyện Lục Ngạn, việc thu mua lá vải khô là hoàn toàn có lợi cho người dân, tạo thêm một nguồn thu nhập cho họ. Thêm vào đó, việc thu mua lá vải khô không ảnh hưởng đến chất lượng đất cũng như năng suất cây trồng vì "bình thường người dân vẫn phải quét dọn lá khô rồi". Khi nghe chúng tôi đặt vấn đề, liệu có chuyện người dân sẽ... tỉa lá tươi để phơi khô đem bán, cả bà Lưu, chị Múi đều xua tay. Chị Múi khẳng định: "Nói thế thì coi thường nông dân chúng tôi quá! Chúng tôi xác định cả đời gắn bó với cây vải, đã hiểu rõ tập tính của nó, hái lá đi rồi thì làm sao cây ra hoa được? Mà cây không ra hoa thì làm sao cho quả? Không có quả thì vợ chồng, con cái chúng tôi sống bằng gì? Trồng cây để thu quả chứ có ai thu hoạch lá đâu!". Thiết nghĩ, tạo được nguồn thu cho bà con nông dân là một điều cần thiết. Tuy nhiên, thực hư câu chuyện thu mua lá vải khô như thế nào rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, tránh tình trạng thu gom lá vải khô ồ ạt sẽ dẫn đến những hệ lụy đáng tiếc. "Hiện nay, chưa có công trình nghiên cứu nào chỉ ra lá vải có tác dụng trong y học cũng như các lĩnh vực khác. Lá vải cũng không có tác dụng cải tạo đất. Thậm chí, người ta phải quét dọn, mang đi đốt. Thông thường, sau thu hoạch, bà con nông dân tỉa bớt cành hoặc tỉa lá già. Còn trước khi cây ra hoa và trong thời gian đậu quả thì không ai lại tỉa cành, hái lá vì ảnh hưởng đến năng suất của cây. Tôi cho rằng, lo ngại người dân hái tỉa hết lá tươi đem bán là không cần thiết, vì một cây vải cũng chỉ cho vài kg lá khô thôi. Mức giá bán hiện nay là 1.000đ/kg lá khô không đủ sức khiến họ phải có sự đánh đổi như thế. Còn việc công ty thu mua lá khô xuất sang Nhật có thể là họ đã phát hiện ra một tác dụng tốt từ lá vải. Cái này cần phải nghiên cứu thêm". TS Ngô Hồng Bình (Viện phó Viện Nghiên cứu Rau quả, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) Thanh Thủy