TT - Ngày 3-2, UBND TP Cần Thơ và các tổ chức phi
chính phủ trong, ngoài nước đã tổ chức diễn đàn “Môi trường và nguồn
sống trên sông Mekong” nhằm tìm giải pháp cứu sông này trước tình trạng
xây dựng ồ ạt đập thủy điện ở thượng nguồn.
|
Do thay đổi dòng chảy, dọc bờ sông Tiền (khu vực Hồng Ngự, Đồng Tháp) ngày càng gia tăng sạt lở - Ảnh: Đức Vịnh
|
Theo ông Đào Trọng Tứ - nguyên phó tổng thư ký Ủy ban
sông Mekong VN, hiện Trung Quốc đang xây 3/16 đập thủy điện, Lào và
Campuchia cũng đang nghiên cứu triển khai thêm 11 đập trên sông Mekong.
Không thể “ăn” điện
“Chúng tôi muốn ăn cá, chúng tôi không thể ăn điện để
sống” -
ông La Chhuon, một thành viên thuộc tổ chức phi chính phủ Oxfam
Australia tại Campuchia, đã dẫn lời người dân đánh cá tại các khu vực
sắp xây đập ở quốc gia này để bày tỏ thái độ với chủ trương của chính
phủ (Campuchia đang khảo sát xây hai đập thủy điện trên sông Mekong).
Ông còn thông tin tất cả người dân được phỏng vấn đều không vui vẻ gì
với dự án đập, họ không quan tâm đến việc đền bù tiền bạc. “Nếu người
dân sống và mưu sinh trên dòng sông này bị di dời lên núi thì thử hỏi
họ kiếm gì để ăn, làm gì để sống?” - ông La Chhuon thắc mắc.|
ĐBSCL bị “tác động kép”
Theo
các chuyên gia, thời gian qua ĐBSCL vốn chịu ảnh hưởng nặng nề của biến
đổi khí hậu, nay việc xây dựng đập thủy điện ở các quốc gia lân cận thì
khu vực này sẽ bị “tác động kép”.
Thạc
sĩ Kỷ Quang Vinh - giám đốc Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi
trường (Sở TN-MT Cần Thơ) - cho biết kết quả khảo sát trong năm 2009
cho thấy xâm nhập mặn đã “tấn công” tới huyện Vĩnh Thạnh (Cần Thơ), các
khu vực thuộc thị xã Vị Thanh (Hậu Giang) và tỉnh An Giang khiến người
dân ở đây không thể dùng nước để trồng trọt.
Còn
tại Tân Châu (An Giang) và Cần Thơ, diễn biến trong mười năm qua cho
thấy mực nước cao nhất tại các cửa sông tiếp tục giảm, có nơi giảm gần
1m. Theo ông Vinh, đây là hiện tượng bất thường.
|
Theo ông Đào Trọng Tứ, việc xây đập sẽ làm thay đổi
dòng chảy, chặn đường đi của cá và thủy sinh, giảm lượng phù sa, gây
tổn thương nghiêm trọng đến vùng hạ lưu sông Mekong.
Đồng tình với quan điểm này, tiến sĩ Carl Middleton
(Tổ chức Sông ngòi quốc tế Hoa Kỳ) cho rằng việc xây đập không chỉ ảnh
hưởng đến đường đi của thủy sản mà còn đe dọa nghiêm trọng đến an ninh
lương thực trong khu vực.
Ông ước tính các nước lưu vực sông Mekong sẽ mất
700.000-1,6 triệu tấn thủy sản/năm do ảnh hưởng của việc xây đập, trong
khi người dân không thể ăn gia súc, gia cầm để thay thế lượng đạm từ
cá, thủy sản vốn là nguồn thức ăn chính của người dân ở đây.
Trong khi đó, ông Mak Sithirith - giám đốc Liên minh
hoạt động nghề cá Campuchia - lo lắng việc xây đập sẽ làm giảm vùng
sinh sản và nơi sống của thủy sản, giảm vùng đánh bắt thủy sản. Vì vậy
người dân sẽ tăng cường đánh bắt dẫn đến khai thác quá mức gây cạn kiệt
nguồn tài nguyên này và ô nhiễm môi trường.
Có cần xây đập?
Bà Chuenchom (Thái Lan) nêu thực tế việc dự báo khả
năng tiêu thụ điện tại Thái Lan luôn cao hơn so với thực tế. Lý do là
để các công ty tư nhân, bán tư nhân và công ty nhà nước được đầu tư
nhiều dự án thủy điện để kiếm lợi nhuận. Bà Chuenchom nói ở một số công
ty có những “chân rết” là quan chức về hưu, thậm chí là quan chức cấp
bộ “đứng đằng sau”.
Bà cho rằng muốn cải cách tình trạng xây đập hiện tại
“thì phải thay đổi gốc rễ của vấn đề”. Muốn vậy phải triệt tiêu động cơ
lợi nhuận cùng với việc dự báo phải đúng đắn hơn. “Nguồn tài nguyên
thiên nhiên đáp ứng đủ cho nhu cầu nhưng không thể đáp ứng đủ cho lòng
tham của con người” - bà Chuenchom nói.
Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện - chuyên gia về đất và ngập
nước - cảnh báo nếu 11 đập thủy điện ở Lào và Campuchia được xây dựng,
việc điều phối dòng chảy, thủy văn của dòng sông này sẽ phụ thuộc vào
11 “ông chủ” thủy điện. Ông phân tích việc chặn dòng chảy sẽ làm giảm
lượng phù sa nên người dân ở ĐBSCL của VN phải tăng chi phí cho phân
bón và nhiều ngành công nghiệp “ăn theo” nông nghiệp như: chế biến thủy
sản, nông sản cũng bị “vạ lây”. Ông Thiện tính toán tổng thiệt hại về
thủy sản, nông sản có thể lớn hơn tổng lợi nhuận mà các nước thu được
do việc xây đập thủy điện!
Về việc xây đập thủy điện ở thượng lưu sông Mekong của
Trung Quốc, tiến sĩ Dương Văn Ni (Trường đại học Cần Thơ) nêu thực tế
qua chuyến khảo sát khu vực miền Bắc Campuchia với đại diện các nước
khu vực sông Mekong khác, chính chuyên gia Trung Quốc cũng nhận ra rằng
50% vật dụng tiêu xài trong gia đình nông dân ở đây có xuất xứ từ Trung
Quốc. “Trung Quốc xây đập để phát triển công nghiệp, nhưng sản xuất
xong sản phẩm mà dân nghèo không tiêu thụ thì liệu họ có bán được
không?” - TS Ni nói.
|
Vào mùa khô, nhánh sông Hậu qua địa bàn xã Đa Phước
và thị trấn An Phú, huyện An Phú (An Giang) thường xuyên bị khô cạn.
Việc đi lại, vận chuyển bằng đường thủy hết sức khó khăn - Ảnh: Đức Vịnh
|
Chứng minh và thuyết phục
Theo ông Nguyễn Hiếu Trung - trưởng khoa môi trường và
tài nguyên thiên nhiên Trường đại học Cần Thơ, các tổ chức, các nhà
khoa học phải nghiên cứu và đưa ra con số tuyệt đối nhằm chứng minh
việc xây đập sẽ tạo bất ổn cho người dân về kinh tế - xã hội, môi
trường sống để chính phủ các nước phải xem lại.
Còn theo ông Đào Trọng Tứ, sông Mekong thuộc địa phận
quốc gia nào thì việc xây đập thủy điện là quyền lợi của họ nên cần
phải tận dụng các cơ chế song phương, đa phương để tác động có hiệu
quả. Ông Trần Văn Tư (Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật VN TP Cần
Thơ) khẳng định việc hủy hoại sự sống của sông Mekong là do con người
tạo ra nên phải tìm giải pháp từ con người. Ông cho rằng không thể đối
đầu với chính quyền các nước mà phải tranh thủ, thuyết phục để họ có
quyết định thống nhất với chúng ta.
Phó chủ tịch UBND TP Cần Thơ Nguyễn Thanh Sơn cho rằng
bảo vệ môi trường và nguồn sống trên sông Mekong là đòi hỏi sống còn
của cộng đồng dân cư các quốc gia trong khu vực. “Nếu một quốc gia tìm
cách lấy nước thỏa mãn cho nhu cầu của đất nước mình thì sẽ ảnh hưởng
đến quốc gia khác. Chính vì vậy, về lâu dài sự phát triển của khu vực
sẽ bị trì trệ” - ông Sơn cảnh báo.
CHÍ QUỐC
No comments:
Post a Comment