Đổi tiền, dân tình hỗn loạn vì trắng tay

Bắc Triều Tiên

Tình trạng hỗn loạn đã nổ ra ở Bắc Triều Tiên vào ngày thứ ba, sau khi chính phủ của ông Kim Jong-il thực hiện đổi tiền. Dân chúng hoảng sợ và giận dữ, bởi tiền bạc họ tích luỹ được trở thành giấy lộn. Một lượng lớn tiết kiệm của người dân sẽ mất trắng trong lần đổi tiền này.

Đến nay các tổ chức nhân đạo ghi nhận được ít nhất một cặp vợ chồng tự tử vì mất sạch khoản tiền tiết kiệm sau đổi tiền. Thời hạn đổi tiền kéo đến ngày 6.12. Tiền mới bắt đầu lưu hành từ ngày 7.12. Chosun Ilbo cho biết người dân được đổi tối đa 150.000 won tiền mặt (tương đương 60 USD trên thị trường chợ đen) với tỷ lệ 100:1 và 300.000 won nếu có tài khoản ký gửi ngân hàng. Số tiền còn lại sẽ bị tịch thu sung công quỹ. Một cư dân ở Sinuiju, thành phố sát biên giới Trung Quốc, thốt lên: "Tôi đã làm như một con chó suốt hai tháng qua để dành tiền cho mùa đông. Số tiền đó trở thành giấy lộn chỉ sau một đêm".

Park Sang-hak, một cựu đảng viên Bắc Triều Tiên đã bỏ trốn sang Hàn Quốc, khoe xấp tiền 5.000 won cũ của Bắc Triều Tiên. Ảnh: Reuters

Theo một số tin tức từ Hàn Quốc, khi những tin đồn về việc đổi tiền xuất hiện, người dân đã đổ xô đi mua các nhu yếu phẩm bằng tiền cũ. Vì thế, giá gạo đã nhanh chóng tăng lên 20 lần và ngũ cốc tăng lên đến 20 lần chỉ trong một tuần từ 2.000 won/kg lên 40.000 won/kg, trong khi giá đậu hũ miếng tăng từ 500 won lên 10.000 won. Các chợ bị đóng cửa trong thời gian đổi tiền, nên tình hình hoảng loạn càng tăng cao.

Những người giàu có tại các khu vực thành thị cũng đổ về các vùng nông thôn chậm nắm bắt thông tin với hy vọng có thể mua được hàng hoá bằng tiền cũ. Người dân ùn ùn kéo nhau đổi tiền cũ lấy USD và nhân dân tệ. Ở thành phố Hoeryong, một vụ giẫm đạp lên nhau xảy ra khi người dân kéo nhau đến một ngân hàng để đổi tiền cũ lấy đôla trước khi lệnh đổi tiền bắt đầu. Binh sĩ được điều động đến để phong toả ngân hàng này.

Bình Nhưỡng đã tăng cường các biện pháp an ninh phòng ngừa bất ổn sau lệnh đổi tiền. Hiện nhiều người tại các chợ ở những thành phố lớn đang lên tiếng chỉ trích chính phủ. Các nguồn tin tình báo của Hàn Quốc cho hay, Bắc Triều Tiên đã nâng mức cảnh giác an ninh đề phòng dân chúng nổi loạn. Các doanh trại được đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu. Ở tỉnh Hamkyung, chính phủ còn đặt lệnh giới nghiêm. Chính quyền Bình Nhưỡng cảnh cáo sẽ trừng phạt thẳng tay những ai vi phạm luật đổi tiền lần này.

Hiện nay, Bắc Triều Tiên vẫn chưa xác nhận lý do đổi tiền. Giới phân tích chỉ đoán được vài lý do. Một là Bắc Triều Tiên muốn tiêu diệt thị trường chợ đen. Thị trường chợ đen đóng vai trò chính ở Bắc Triều Tiên hiện nay. Hàng hoá lưu hành trên thị trường này chủ yếu là hàng nhập lậu từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Ngay cả nông dân cũng nhờ thị trường chợ đen để tồn tại thay vì nhờ vào hệ thống cung cấp và phân phối của nhà nước. Than đá, dầu, máy móc… là hàng cấm, nhưng có mặt đầy đủ trên thị trường chợ đen.

Hai là, một quan chức Hàn Quốc được trích dẫn trên báo Dong'a Ilbo nói: "Bình Nhưỡng làm vậy để kiểm soát tiền bạc trong nước, điều mà xưa nay nhà nước quản lý không được". Trong những năm gần đây, những người kinh doanh cất giấu một phần lớn của cải tiền mặt nhờ vào những công việc làm ăn có lợi nhuận khá tốt trên thị trường chợ đen. Số người này hình thành nên tầng lớp trung lưu ở Bắc Triều Tiên. Tầng lớp này có khoản tiết kiệm khoảng một triệu won/gia đình, nhiều người có tới hàng chục triệu won. Với cách đổi tiền, chính phủ truy thu lượng tiền của những người này, trừ khi họ kịp chuyển đổi số tiền của họ ra euro, USD hay nhân dân tệ. Lý do cuối cùng là kiểm soát lạm phát.

Minh Trí – Kim Dung (tổng hợp)